Önd
Old Norse Dictionary - önd
Meaning of Old Norse word "önd" (or ǫnd)
As defined by the Cleasby & Vigfusson Old Norse to English dictionary:
Old Norse word önd can mean:önd
- önd (ǫnd)
- 1. f., gen. andar, pl. endr and andir, and so in mod. usage; [A. S. ened; Dutch eend; O. H. G. anut; Germ. ente; Dan. and, pl. ænder; Lat. anas, anatis; Gr. νηττα]:—a duck, Edda (Gl.); flaug mikill fjöldi anda (gen. pl.) … eina öndina, Art. 38; endr ok elptr, Karl. 477; vali, álptir, gæss ok andir, Grág. ii. 346, passim; brim-önd, töpp-önd.
- önd (ǫnd)
- COMPDS: andaregg, andarfygli, andarsteggi.
- önd (ǫnd)
- 2. f., gen. andar; spelt önn, Skm. l. c.; [and-, p. 19, col. 2]:—a porch = and-dyri, prop. the place opposite the door; skynda út at andar, Bjarn. (in a verse); síðan gékk hann eptir gólfi ok útar í öndina, ok lét fyrir lokuna, Lv. 60; ok er þau kóma fram um dyrr, gékk hón í öndina gegnt úti-dyrum ok kembir þar Oddi syni sínum, Eb. 92; vertú sem þistill þrunginn í önn (= önd) ofan verða, Skm. 31; see þröngva.
- önd (ǫnd)
- 3. f., gen. andar, dat. öndu, and abbreviated önd; pl. andir; [önd and andi (p. 20) are twin words, for the origin see anda, to which add the Scot. aind or aynd]:—the breath; önd gaf Óðinn, Vsp.; en er barnit skaut upp öndu, Ó. H. 122; var þá niðri öndin (no sign of breathing), síðan skaut hón upp öndinni, began to draw breath, BS. i. 378; tók hann önd í kafi (under water) svá at hann drakk eigi, 355; hann tók aldri til andar, ii. 225; draga öndina, to draw breath, ísl. ii. 413; Armóði var við andhlaupi (choking), en er hann fékk öndunni frá ser hrundit, Eg. 553; varpa mædiliga öndinni, to draw a deep breath, Orkn. 140; öndunni, Nj. 272; kona varp öndu, to draw a deep sigh, Bkv. 2. 29; meðan í önd hixti, Am. 39; hann rann … skrefaði, meðan hann þolði önd einu sinni, in one breath, Rb. 482; hence the mod. phrase, þola önn (sic) fyrir e-t, to hold one’s breath for anxiety; nú þrýtr öndin, the breath is stopped, FaS. i. 204.
- önd (ǫnd)
- 2. breath, life; öndin blaktir á skari, blaktir önd í brjósti, the breath (life) flutters in the breast; ef maðr hrapar svá grepti, at kviðr berr at önd sé í brjósti, K. Þ. K. 26; skal hann heldr eta kjöt en fara öndu sinni fyrir matleysi … svá skal hann eta, at hann ali önd sína við, 130; þá skal hann kjöt eta ok bjarga svá öndu sinni, n. G. l. i. 12; fugla, kvikenda ok hverrar lifandi andar, every living soul, Stj.; at eigi saurgisk andir yðrar, 317; andar gustr, a gush of breath, 17: týna öndu, to lose breath, die, Hkv. Hjörv. 37, Skv. 3. 58; fara öndu e-s, to put to death, Sdm. 25; krefi Guð hann andar sinnar, if God call him, SkS. 720, n. G. l. iii. 79; Guð krafði konung andar, FmS. xi. (in a verse); áðr Guð kveddi andar hans, D. n. iii. 165; þá menn er sjálfir spilla öndu sinni, to spill one’s breath, commit suicide, n. G. l. i. 13.
- önd (ǫnd)
- 3. eccl. the soul; aldri hafði önd mín tvá líkami, FmS. iv. 121; önd þjófs á krossi, Pr. 67; þau fálu Guði önd sína á hendi, Nj. 201; mín önd miklar Dróttinn og minn andi gladdist í Guði heilsu-gjafara mínum, Luke i. 46 (Vídal.); andar-dauði, spiritual death, GrEg. 42; andar-dauðr, spiritually dead, 6l; andar-heilsa, hreinson, kraptr, hefnd, siðr, synd, þorsti, soul’s health, cleansing, … thirst, Hom. 4, 45, 73, GrEg. 5, Mar., MS. 623. 19, Stj. 29; andar-sýn, soul’s sight, a vision, Karl. 553, BS. ii. 11; andar-gjöf, a spiritual gift, id.; andar-kraptr, 153; andar-sár, mental wounds, BS. i.
- önd (ǫnd)
- COMPDS: andardráttr, andarvana.
Orthography: The Cleasby & Vigfusson book used letter ö to represent the original Old Norse vowel ǫ. Therefore, önd may be more accurately written as ǫnd.
Possible runic inscription in Younger Futhark:ᚢᚾᛏ
Younger Futhark runes were used from 8th to 12th centuries in Scandinavia and their overseas settlements
Abbreviations used:
- A. S.
- Anglo-Saxon.
- Dan.
- Danish.
- f.
- feminine.
- gen.
- genitive.
- Germ.
- German.
- Gr.
- Greek.
- l.
- line.
- Lat.
- Latin.
- m.
- masculine.
- mod.
- modern.
- n.
- neuter.
- O. H. G.
- Old High German.
- pl.
- plural.
- S.
- Saga.
- l. c.
- loco citato.
- prop.
- proper, properly.
- v.
- vide.
- dat.
- dative.
- Scot.
- Scottish.
- L.
- Linnæus.
- eccl.
- ecclesiastical.
- id.
- idem, referring to the passage quoted or to the translation
Works & Authors cited:
- Art.
- Artus-kappa Sögur. (G. II.)
- Edda
- Edda. (C. I.)
- Grág.
- Grágás. (B. I.)
- Karl.
- Karla-magnús Saga. (G. I.)
- Bjarn.
- Bjarnar Saga. (D. II.)
- Eb.
- Eyrbyggja Saga. (D. II.)
- Lv.
- Ljósvetninga Saga. (D. II.)
- Skm.
- Skírnis-mál. (A. I.)
- Am.
- Atla-mál. (A. II.)
- Bkv.
- Brynhildar-kviða. (A. II.)
- Bs.
- Biskupa Sögur. (D. III.)
- Eg.
- Egils Saga. (D. II.)
- Fas.
- Fornaldar Sögur. (C. II.)
- Nj.
- Njála. (D. II.)
- Orkn.
- Orkneyinga Saga. (E. II.)
- Ó. H.
- Ólafs Saga Helga. (E. I.)
- Rb.
- Rímbegla. (H. III.)
- Vsp.
- Völuspá. (A. I.)
- D. N.
- Diplomatarium Norvagicum. (J. II.)
- Fms.
- Fornmanna Sögur. (E. I.)
- Hkv.
- Helga-kviða Hundingsbana. (A. II.)
- Hkv. Hjörv.
- Helga-kviða Hjörvarðssonar. (A. II.)
- K. Þ. K.
- Kristinn-réttr Þorláks ok Ketils = Kristinna-laga-þáttr. (B. I.)
- N. G. L.
- Norges Gamle Love. (B. II.)
- Sdm.
- Sigrdrífu-mál. (A. II.)
- Sks.
- Konungs Skugg-sjá. (H. II.)
- Skv.
- Sigurðar-kviða. (A. II.)
- Stj.
- Stjórn. (F. I.)
- Greg.
- Gregory. (F. II.)
- Hom.
- Homiliu-bók. (F. II.)
- Mar.
- Maríu Saga. (F. III.)
- Vídal.
- Vídalíns-Postilla.