Staðr

Meaning of Old Norse word "staðr"

As defined by the Cleasby & Vigfusson Old Norse to English dictionary:

Old Norse word staðr can mean:staðr

staðr

1. m., gen. staðar, dat. stað, and older staði, pl. staðir: [from standa; Ulf. staþs = τόπος; A. S. stæð; Engl. stead in home-stead; Dan. stæd; Germ. statt]:—a ‘stead,’ place, abode; stjörnur þat né vissu hvar þær staði áttu, Vsp. 5; sessa ok staði, LS. 7; fá mönnum stað ok mála, Grág. i. 473; nú hefir maðr eigi stað þeim mönnum, 465; færa úmaga til staðar, 256; færa varnað til staðar, D. I..)">Eg. 535; koma í þann stað, Grág. i. 485; í einn stað, in one place; í annan stað, in another place, 656 C. 11; fimmtán í hvárum stað, fifteen in each place, D. I..)">Eg. 577; í einhverjum stað, in some place, somewhere, SkS. 94; í einum stað í England, somewhere in England, FmS. x. 392; ek hefi í einum stað á stofnat, D. I..)">Nj. 3; í öllum stöðum, in all places, altogether, Grág. ii. 178; í öllum stöðum þeim, er…, in every case, where …, i. 153.

staðr

2. skipta í tvá, fjóra, sextán … staði, to divide into two, four, sixteen … parts, 656 C. 16; skiptask í tvá staði, Fb. ii. 437:—fara af stað (mod. á stað), to go away, leave, Gþl. 177; hafa sik af stað, to absent oneself, Fb. i. 565; bíða e-s ór stað, to wait in one’s place, wait till one is attacked, FmS. iv. 268, viii. 48, 318, 355; ráða e-u til staðar, to settle, ii. 78, D. I..)">Ld. 178; gefa e-u stað, or gefa staðar, to stop, halt, Edda (pref.) 3, 40, FmS. vi. 384 (gefa A. v. 3), viii. 400; nema stað or staðar, to stop, D. I..)">Nj. 18, 54, 132, Dropl, 29, FmS. i. 167, 206, FaS. ii. 535, D. I..)">Ld. 104, BS. i. 144, Edda 40 (nema A. 5); leita staðar, to seek a place (privy), Hm. 113. Hkr. i. 16, Fær. 197 (leita I): to seek an outlet, FaS. ii. 528; ganga at staðar, cacare, n. G. l. i. 127.

staðr

3. adverbially, í stað, on the spot, at once, presently, Dropl. 9, FaS. ii. 508, Stj. 263, 505, FmS. iv. 249; rétt í stað, just now, Flóv. 7; í marga staði, in many respects, FmS. vii. 221; í engan stað, noways, i. 80; í alla staði, in every respect, D. I..)">Nj. 213, 224, 237, FmS. vi. 59, xi. 58; í staðinn. instead, Grág. i. 61, FmS. i. 24, D. I..)">Nj. 73, Fb. i. 285; í annan stað, on the other hand, secondly. FmS. vi. 191, D. I..)">Nj. 210, 216:—gen. as adverb, alls staðar, everywhere; annars S., elsewhere; einhvers-staðar, nökkurs-S., somewhere; marg-staðar, fás staðar, in many places, in few places; né eins staðar, nowhere; sums-staðar, somewhere; see allr, annarr, einn, nekkverr, margr, sumr.

staðr

4. metaph. a goal, aim; hvern stað á sættar-umleitan þessi, FmS. ix. 51; ef þann stað tæki vizka þeirra, H. E. i. 249; vil ek vita hvern stað eiga skal málit, I wish to know the final answer, Ísl. ii. 216: hann spyrr hvern skal eiga hans mál, D. I..)">Eb. 132; koma í einn stað niðr, to turn out the same way, Fb. ii. 168.

staðr

II. spec. usages, a stop, pause, hesitation; þeim varð staðr á um andsvörin. FmS. ix. 461; nú drepr ór hljóð, ok verðr honum staðr á, ok mælti þó vánu bráðara, xi. 115.

staðr

2. elasticity, of steel or the like; ok dregr ór allan staðinn ór honum, it (the bow) lost all its elasticity, 623. 19; var þá ór sverðinu allr staðrinn, D. I..)">Sd. 118, 132; staðr í sverði, Kormak, freq. in mod. usage:—strength of mind, courage, þann úhreinan anda er hann átti eigi stað við at sjá, Sturl. iii. 246; mun hann ekki eiga stað við sjónum haus, he will not be able to stand his looks, FmS. iv. 242; ef þú þykkisk mega göra stað í hestinn (make the horse firm), þá far til, BS. i. 633.

staðr

3. a mark, print; sýndi hann oss á sínum limum járna stað ok banda, Hom. 121; sá þar öngan stað (no marks, traces were seen) þeirra tíðenda er þar hofðu orðit, Fb. i. 283.

staðr

III. a church-establishment (church, see, convent); höfuð-kirkja á staðinum, FmS. ix. 369; staðrinn í Skálaholti, S. á Hólum, or Hóla-staðr, á staðnum á Hólum, BS. i. passim; staðr í Lundi, Ann. 1234; klaustr eða aðrir stórir staðir, FmS. xi. 202; Brandr er setti stað (a benefice) at Húsa-felli, D. I..)">Ld. 332; staðr í Viðey (a convent), D. I. i. 512 stað hér at Helgafelli, 282: a town, staðr í Lybiku, FmS. x. 48; S. í Óðinsvé, xi. 267; þann inn dýrliga stað (Konunga-hella), vii. 187; stað eða borg, K. Á. 222: staðar-ábúð, staðar-bót, staðar-spjöll; staðar-bú, a rectory; staðar-eign, church-possession; staðar-fé, church-property; staðar-forráð, administration of church-establishments; staðar-jörð, a glebe; staðar-prestr, a parish-priest; staðar-setning, an establishment, Sturl. i. 113, 143, iii. 229, Vm. 6, Ám. 28, Dipl. iii. 4, v. 18, BS. i. 546; staða-mál, the church contest, the name given to the struggle between clergy and laity about the ownership and administration of the churches and glebes (staða-forráð), which took place in Icel. at the end of the 13th century, and was partly settled by the agreement of A. D. 1296, BS., Arna S., Ann. passim; staða-menn, the lay proprietors of the church estates, Arna S.; staða-gjafir, the yielding up of staðir, Ann.

staðr

2. ‘staðr’ was hence (but always in sing.) added to several local names where such an establishment had been erected, e. g. Staðr, Staðar-fell, Staðar-hraun, Staðar-hóll, as also Mel-staðr, Reyni-staðr, the old names in the heathen age of these places being Fell, Hraun, Hóll, Melr, see Sturl., Band., Bjarn.

staðr

3. again, the plur. -staðir is freq. in local names of the heathen age; Grani bjó at Grana-stöðum, Grímarr á Grímars-stöðum, Höskulds-staðir, Alreks-staðir …, Landn., FmS. passim, see also map of lcel.

staðr

2. adj. restive, of a horse; hross skjart eða statt, Gþl. 504; verða staðr at, to stop, start, from surprise, Korm. 76; þá varð þeim staðara at höggva, FmS. ix. 225.

Possible runic inscription in Younger Futhark:ᛋᛏᛅᚦᚱ
Younger Futhark runes were used from 8th to 12th centuries in Scandinavia and their overseas settlements