Skilja

Signification du mot vieux norrois "skilja"

Comme défini par le dictionnaire vieux norrois-anglais de Cleasby & Vigfusson :

Le mot vieux norrois skilja peut signifier :skilja

skilja

pres. skil, skill, Grág.; pret. skilði, skildi; part. skiliðr, and later, skildr and skilinn; neut. skilið and skilt: [the original sense, viz. to cut, Lat. secare, appears in Goth. skilja = a butcher; A. S. scylan = to separate.]

skilja

A. To part, separate, divide; Tanais skilr heims-þriðjunga, Al. 131; sú er nú kölluð Jökulsá ok skilr lands-fjórðunga, Landn. 251; Gautelfr skilr Noregs-konungs ríki ok Svía-konungs, Rb. 330:—to break off, break up, þessi sótt mun skilja vára samvistu, Ld. 286; mun sá einn hlutr vera at S. mun með okkr, Nj. 112; mun þat S. með okkr, FS. 16: segja Rúti at betra mun at S. ykkr, of fighters, Nj. 32; Höskuldr skildi þær, Ld. 36; þá er barsmíð skilið, Grág. ii. 114; S. ræðu, S. talit, to break off the conversation, Ld. 36, FmS. ii. 262, Nj. 48, Bjarn. 22; S. boðinu (dat.), Gísl. 116, is prob. an error; skilja hjúskap, to divorce, K. Á. 6; váru skilið ráð þeirra Sigríðar, FmS. x. 219; skilr hann flokk sinn, then he divided his band, viii. 59; þá skildi ekki nema hel, vii. 233.

skilja

2. with prepp.: S. frá, to separate, FmS. xi. 350, BlaS. 42; frá skildr, excepted, Dipl. v. 22, K. Á. 182; frá skiliðr, Grág. i. 16; skilja mik frá trú, BlaS. 42; at engu frá skildu, nothing excepted. Dipl. v. 22; eiðar frá skildir, K. Á. 182; sá maðr er nú var frá skiliðr, Grág;. i. 16, 17:—S. sundr, to put asunder, Nj. 42:—S. við, to part with, put away; S. við konu, S. við bónda, 686 B. 14, Þórð. 46 new Ed.; at ek vilja S. við félaga minn, Grág. i. 326; ok sé hann skildr við (have forfeited) ábúð jarðar, Gþl 337:—S. eptir, to leave behind, Mag.: passim in mod. usage, eg skildi það eptir heima.

skilja

3. to part company, leave; svá skildu vér næstum, at…, Nj. 49; eptir þat skildu þeir, 98; skildu þeir með mikilli vináttu, 138; hefir þú mér heitið, at vit skyldim aldri S., 201.

skilja

4. imperS. one parts; hence followed by acc., one parts a thing, i. e. it branches off, is separated; þar skilr Spán inn Kristna ok Spán inn heiðna, FmS. vii. 80; þar er leiðir skildi (where the roads parted) þá skildi ok slóðna, there the tracks too parted, Eg. 579; mundi skilja vegu þeirra, their ways would diverge, 126; með þessu skilr skipti þeirra, thus ended their dealings, Ísl. ii. 274; er þat nú bezt at skili með oss, Finnb. 334; skilr þá með þeim, Nj. 112.

skilja

β. it differs; at mikit (acc.) skili hamingju okkra, there is a wide difference between, Eg. 719; hvat skilr þær ástgjafar, 656 A. i. 12; þvíat mennina skildi, SkS. 733 B.

skilja

γ. it falls out, comes to a difference; even with a double acc. of person and of thing, e-n skilr á um e-t; þá skildi aldri á orð (acc.) né verk, Nj. 147; ef þá skill á, Grág. ii. 70; þeir skyldu sik láta á, skilja um einhvern hlut, Ld. 60; þeir urðu missáttir, ok skildi þá (á) um eignina á Auslrátt, FmS. ix. 458; skildi þá ekki (acc.) á ek Rúnólf, they and R. disagreed in nought, Nj. 178; hver-vitna þess er menn skilr á um sætr, n. G. l. i. 42; nú skilr menn á (um) markteig, id.; ef menn skilr á (um) merki, id.; hann (acc.) hafði skilt á við gesti jarls, FmS. ix. 449; ek vil at þú látir þik á skilja við einhvern húskarl minn, Rd. 318; ef skrár skilr á, if the scrolls differ, Grág. i. 7.

skilja

B. Metaph. usages:

skilja

I. [Old Engl. to skill], to distinguish, discern, understand; vóru svá skilið nöfn með þeim, Ísl. ii. 332; eru þeir hér svá, at þeir megi S. mál mitt (hear it), Eg. 735; spilltisk svá sýnin at eingi þeirra mátti S. hann, Hom. 120; S. ljós frá myrkum, SkS. 626 B; kunna drauma at skilja, to know how to ‘skill’ dreams, FmS. iv. 381: to understand, þat er at skilja (that is to say) á vára tunga, Anecd. 16, 18; konungr skildi at þetta var með spotti gört, FmS. i. 15; vér þykkjumk hitt S., at …, Ld. 180; ef þat er rétt skilt, sem þar kveðr at, Grág. ii. 37; hón skildi þó raunar hvat hann mælti til hjálpar manninum, FS. 76; kunnu vér alira þjóða tungur at mæla ok skilja, 656 A. ii. 10: very freq. in mod. usage, skilr þú þetta? eg skil ekki hvat þú segir, það er ó-skiljandi.

skilja

II. as a law term, to decide; skildi konungr erendi Sighvats svá, at …, FmS. v. 180; þá er kviðir eigu at S. mál manna, Grág. i. 49; skulu heimilis-búar hans fimm skilja þat, hvárt …, 58; allt þat sem lögbók skilr eigi, Gþl. 18; enir sömu búar skolu um þat skilja, Grág. i. 43; at þeir eru þess kviðar kvaddir er þeir eigu eigi um at S., 55; skulu vetfangs-búar S. um hvárt-tveggja, ii. 37; tólflar-kviðr átti um at S., Eb., Nj. 238.

skilja

2. to set apart, reserve; þat skil ek er ek vil, Nj. 55; þessu sem nú var skilt með þeim, FmS. xi. 100; nú hefir maðr kú skilt í skyld sína, Gþl. 503; þat var skilit í sætt vára, Nj. 257; þat var skilið í sæll þeirra Þóris föður míns ok Bjarnar, at …, Eg. 345; var þat skilit til brigða um áðr-nefnt kaup, Dipl. iii. 10; hann skildi af sér (declined responsibility) um fyrnd á kirkju alla ábyrgð, iv. 4; þat er stórmæl ok skilit (express) boðorð, Anecd. 46; nema þat væri skilt (expressly reserved), FmS. x. 447: eiga skilit, to have reserved, stipulated; þat átta ek skilit við þik, at …, ii. 93; sem Hrani átti skilt, iv. 31; at hann vill hafa gripina svá sem hann átti skilit, vi. 60: hence the mod. phrase, eg á það ekki skilið, ‘tis not due to reserve this for me, i. e. I do not deserve it; hann á það skilið, it is owing to him, it serves him right:—S. sér e-t, to reserve to oneself, FaS. i. 527, FmS. v. 293, ix. 323, Landn. 304; Njáll kveðsk þat vilja S. undir Höskuld, to make a reservation, reserve it for H., Nj. 149; þeir sem gáfu, skildu æfinlig forræði þeirra undir sik ok sína arfa, reserved it for themselves and their heirs, BS. i. 689.

skilja

3. esp. with a prep.; S. á, fyrir, til, undan, to stipulate, reserve; vil ek S. á við þik einn hlut, Hrafn. 6; skaltú S. þat á við hann, Fms, x. 334:—S. fyrir, hversu var skilt fyrir félagi þeirra, Grág. i. 330; ok skili þeir þá fyrir þegar, 118; skal einn maðr S. fyrir (pronounce) en aðrir gjalda samkvæði á, i. 2; at svá fyrir-skildu (so stipulated), Dipl, v. 19; handa-band þeirra var svá fyrir skilit, iv. 9; þá skilði Sverrir konungr fyrir eidstafinum (dictated it), FmS. viii. 150; er hann hafði fyrir skilt heitinu, made (said) the vow, 55:—þann hlut vilda ek til S., at vér værim austr héR. Nj. 149; þat vil ek þá S. til, segir Hallr, at …, 156; þat vil ek ok til S. við ykkr bræðr jarla mína, at …, Ó. H. 98; megu þeir eigi aðra göra sekð hans en til var skilit fyrir váttum, Grág. i. 118:—S. undir eið, to take an oath with reservation, Grág. i. 56, Sturl. i. 66:—S. undan, to reserve, make a reservation; S. undan goðorð, utanferðir, sektir, Ld. 308, Sturl. ii. 63.

skilja

C. Reflex. to separate, break up; skildisk þá ok riðlaðisk fylkingin, FmS. vii. 277; at þau væri skild, Grág. i. 307; vóru þau þá skilið, Nj. 268:—S. við e-n, to part from; sá er skiliðr við konuna, Grág. i. 33; segja skilið við, konu, bónda, to declare oneself separated from, Nj. 14, 50; ef kona skilsk við bónda sinn (divorces), 656 A. 15; hvar hann skildisk við Þórólf, Ld. 44: to forsake. FmS. i. 34, Nj. 250; S. við mál e-s, Ld. 308, Nj. 177; þeir er ekki vildu við skiljask (leave off) ok láta af heiðninni, FmS. iv. 144.

skilja

2. recipR. to part company; at vit skilimk í orrostu, Eg 293; þótt vit skilimk, Korm. 88; þeir skiljask fóstrar, FmS. xi. 99; skildusk þeir með blíðskap. feðgar, Eg. 790.

skilja

β. to be divorced, Grág. i. 325, 326, K. Á. 116.

skilja

II. imperS., e-m skilsk e-t, ‘it skills one’, one perceives; honum hafði þat skilisk, Eg. 715; haun kenndi honum atferli—Nú skaltú vita hvárt mér hafi skilisk, Ísl. ii. 206; konunginum skildusk vel orð jarls, FmS. xi. 13; má mér þat eigi skiljask, SkS. 61; hón lét sér þat ok vel skiljask, to make up one’s mind to it, HkR. ii. 88; Barði lætr sér skiljask at svá er, Ísl. ii. 327; þú vill þér ekki skiljask (láta) þat er á mót er þínum vilja. 625. 68.

skilja

III. part. skilinn, q. v.

Inscription runique possible en futhark jeune :ᛋᚴᛁᛚᛁᛅ
Les runes du futhark jeune ont été utilisées du 8ème au 12ème siècle en Scandinavie et dans leurs colonies à l'étranger