Rök
Fornnordisk Ordbok - rök
Betydelsen av det fornnordiska ordet "rök" (eller rǫk)
Enligt Cleasby & Vigfussons fornnordisk-engelska ordbok:
Fornnordiskt ord rök kan betyda:rök
- rök (rǫk)
- n. pl. [O. H. G. rahha = sentence, judgment; the word is prob. akin to rakna, rak-, rekja, réttr]:—a reason, ground, origin; segja nokkur rök frá Dróttins-degi, Leiðarv. 5; nú skal tína nokkut um rök tiðanna, 625. 164; af þessum rökum hófsk sjá hátíð, Hom. 132; enn eru regulares, er upp hefjask af enum sömum rökum, Rb. 124; ek skal víss verða af hverjum rökum úrar-horn er upp runnit, Fas. iii. 633; nú skal segja af hverjum rökum heiðnir menn héldu Jól sín, Fb. i. 564, Hom. (St.); nú eru þessi rök til, hví Guð vildi, Mar.; Dróttinn sýndi þeim flest rök sinnar dýrðar á þessum degi, Hom. (St.); fvrra dag sögðum vér nakkvat frá tvennum rökum hátíðar þeirrar, id.
- rök (rǫk)
- 2. a wonder, sign, marvel; vér vitum at hann (Christ) var borinn með myklum rökum, en þó var hann með meirum tákmun skírðr, Hom. 56; önnur rök þau sem Guðspjöll segja, 686 B. 14; spá-sögur ok þau rök er hann (Christ) sýndi í heimi, 625. 163; forn rök, great things of yore; var haldit fyrir speki ok spádóm flest þat er hón (the prophetess) sagði af fornum rökum, Fb. i. 77; firrisk æ forn rök fírar, i. e. let bygones be bygones, Ls. 25; stór rök, mighty things; stór verða rök, rignir bióði, Merl. 2. 31; sjá þessi rök þrennar aldir, 2. 77; ráða mörg rök, to foretell many events, 1. 2:—alda rök, the beginning, the creation of the world, Edda i. 36; but also of the end of the world, dooms-day, Vþm. 39; þjóða rök, the origin, creation of mankind; sv;á þundr um reis (not reist?) fyrir þjóða rök, thus Th. arose ere the memory of man, Hm. 146; tíva rök, the life and doings of the gods, Vþm. 38, 40, 42.
- rök (rǫk)
- 3. the old phrase, ragna rök, the history of the gods and the world, but esp. with reference to the last act, the last judgment, doom’s-day, weird of gods and the world; feigum munni mælta ek mína forna stafi ok um ragna rök, with ‘fey’ mouth I spake my old saws of the life and fate of the gods, Vþm. 55; eru þat svik ein er ek sjá þykkjumk eða ragna rök, ríða menn dauðir, is what I behold a delusion or is it the last day, do dead men ride? Hkv. 2. 38, 39; unz ragna rök rjúfendr koma, Vtkv. 14; fram sé ek lengra um ragna rök röm, Vsp. 40; görðisk (= görðusk) rök ragna, it was as if the world’s end was at hand, Am. 22,—thus always in old poems, with the sole exception of Ls. 39, see rökr.
Ortografi: Cleasby & Vigfussons bok använde bokstaven ö för att representera den ursprungliga fornnordiska vokalen ǫ. Därför kan rök vara mer korrekt skrivet som rǫk.
Möjlig runinskrift i yngre futhark:ᚱᚢᚴ
Yngre futhark-runor användes från 800- till 1200-talet i Skandinavien och deras utländska bosättningar
Förkortningar som används:
- id.
- idem, referring to the passage quoted or to the translation
- l.
- line.
- m.
- masculine.
- n.
- neuter.
- O. H. G.
- Old High German.
- pl.
- plural.
- prob.
- probably.
- v.
- vide.
- i. e.
- id est.
- esp.
- especially.
Verk & författare citerade:
- Fas.
- Fornaldar Sögur. (C. II.)
- Fb.
- Flateyjar-bók (E. I.)
- Hom.
- Homiliu-bók. (F. II.)
- Mar.
- Maríu Saga. (F. III.)
- Rb.
- Rímbegla. (H. III.)
- Edda
- Edda. (C. I.)
- Hm.
- Hává-mál. (A. I.)
- Ls.
- Loka-senna. (A. I.)
- Merl.
- Merlinus Spa. (A. III.)
- Th.
- Theophilus. (F. III.)
- Vþm.
- Vafþrúðnis-mál. (A. I.)
- Am.
- Atla-mál. (A. II.)
- Hkv.
- Helga-kviða Hundingsbana. (A. II.)
- Vsp.
- Völuspá. (A. I.)
- Vtkv.
- Vegtams-kviða. (A. I.)