Hjálpa

Old Norse Dictionary - hjálpa

Meaning of Old Norse word "hjálpa"

As defined by the Cleasby & Vigfusson Old Norse to English dictionary:

Old Norse word hjálpa can mean:hjálpa

hjálpa
(prop. hjalpa); in old usage strong; pres. helpr, pl. hjálpa; pret. halp or hjalp (as in mod. Dan.), n. G. l. i. 303, FmS. viii. 129, 306; holp and hjalp, ix. 288; pl. hulpu; subj. hylpi, BS. i. 703; helpi, FmS. x. 368; imperat. hjálp, Sighvat and Arnór; part. hólpinn: in mod. usage weak (að) and of the 1st conjugation, as it also occurs in old writers, hjálpaðu, FmS. vii. 290, and Mork. l. c.; hjálpa (imperat.), Stj. 122; hjálpaðr (part.), id.; hjálpat, FS. 92: in mod. usage hólpinn still remains as an adjective, cp. Engl. holpen: [Ulf. hilpan = βοηθειν; A. S. helpan; Engl. help; O. H. G. helfan; Germ. helfen; Dan. hjælpe; Swed. hjelpa]:
hjálpa
I. to help, in old writers always denoting to save, save another’s life, but in mod. usage to help in a general sense, with dat.; ok hjalp þeim þat mjök Birkibeinum, at svá var myrkt at þeir kendusk eigi, FmS. viii. 306; kirkjur vóru allar læstar ok hjalp þeim þat ekki, 129; taka fæzlu ok drykk ok hjálpa (infin.) svá yðrum líkama, x. 368; muntú bæði þér í því ok svá mörgum öðrum h., 392; ok svá ef nokkurr helpr þér, xi. 192; en hinn er má, ok vill eigi h. hinum nánustum frændum, Fb. i. 438; hann halp með því lífi sínu at sinni, Hkr. iii. 323 (but hjalpaði, Mork. and FmS. vii, l. c.); ok hjálpuðu svá lífi sínu, FmS. vii. 290 (hulpu, Hkr. iii. 420, l. c.); sá hólp (helped) Inga konungi er hann svamm yfir ána Níð, FmS. ix. 288 (hjalp, v. l.); ef maðr stelr mat ok helpr svá lífi fyrir hungrs sakir, n. G. l. ii. 168 (JS. 128); hjálpa (imperat.) nú lífi þínu, Stj. 122; but hjálp þú, Sighvat in FmS. v. 177 (in a verse), Edda i. 318, Gísl. (in a verse); Guð hjálpi mér en fyrirgefi yðr, Nj. 170; konungrinn sjálfr hafði hjálpat þeim, FS. 92; en hón helpi svá lífi sínu með einu epli, FmS. x. 368: in the oath, svá hjálpi mér Freyr ok Njörðr ok hinn Almáttki Áss, Landn. 335, whence the Christian ‘so help me God;’ svá hjálpi þer hollar vættir, Og. 10; ok helpr honum eigi sá lengr enn it fyrsta alþingi, Grág. i. 380; enda helpr honum þat ekki, 91: of midwifery, to heal, skal sú kona vitni um bera er hjalp henni, at barnit var dautt alit, n. G. l. i. 303; vittu ef þú hjálpir, Og. 5: in mod. usage to help, hann minnist miskunnar og hjálpar á fætr sínum þjón Israel, Luke i. 54, passim.
hjálpa
2. adding prep. við; hón bað konung hjálpa við konungs-syni þessum, FmS. i. 81, BS. i. 349; hét hann á menn sína at hlaupa til ok h. við hofinu (of a house burning), Ísl. ii. 410; en þat þér h. (heal) mun við sökum ok sorgum, Hm. 147.
hjálpa
II. reflex. to be saved; þá munu vér hjálpask allir saman, FmS. v. 59; þeirra er hjálpask í dómi, Eluc. 37; sálir hjálpisk, H. E. i. 257; þú vilt at allir hjálpisk, Barl. 100; Davíð flýði ok gat hólpit sér, Stj. 469.
hjálpa
2. part. pasS. hólpinn, ‘holpen,’ saved, safe; ef þú mátt út komask þá ertú hólpinn, Hom. 120; en Bjarni hefir sik í skóginn ok er nú hólpinn fyrir Þorkatli, Vápn. 25; hann skal vera hólpinn á dóma-degi, Karl. 342; eru þeir þá hólpnir ef þeir fá hann, FS. 66; væntu þeir at þeir mundi hólpnir verða ef flóð yrði eigi meira en Nóa-flóð, Rb. 402; eigi er þér at hólpnara þó at þú sért hjá mér, Grett. 130; heill ok hjálpaðr, safe and sound, Stj. 122.

Possible runic inscription in Younger Futhark:ᚼᛁᛅᛚᛒᛅ
Younger Futhark runes were used from 8th to 12th centuries in Scandinavia and their overseas settlements

Abbreviations used:

A. S.
Anglo-Saxon.
cp.
compare.
Dan.
Danish.
Engl.
English.
f.
feminine.
Germ.
German.
gl.
glossary.
id.
idem, referring to the passage quoted or to the translation
imperat.
imperative.
l.
line.
L.
Linnæus.
l. c.
loco citato.
m.
masculine.
mod.
modern.
n.
neuter.
O. H. G.
Old High German.
part.
participle.
pl.
plural.
prop.
proper, properly.
pres.
present.
pret.
preterite.
S.
Saga.
subj.
subjunctive.
Swed.
Swedish.
Ulf.
Ulfilas.
dat.
dative.
infin.
infinitive.
s. v.
sub voce.
v.
vide.
v. l.
varia lectio.
reflex.
retlexive.
pass.
passive.

Works & Authors cited:

Bs.
Biskupa Sögur. (D. III.)
Fms.
Fornmanna Sögur. (E. I.)
Fs.
Forn-sögur. (D. II.)
Mork.
Morkinskinna. (E. I.)
N. G. L.
Norges Gamle Love. (B. II.)
Stj.
Stjórn. (F. I.)
Edda
Edda. (C. I.)
Fb.
Flateyjar-bók (E. I.)
Gísl.
Gísla Saga. (D. II.)
Grág.
Grágás. (B. I.)
Hkr.
Heimskringla. (E. I.)
Js.
Járnsíða. (B. III.)
Landn.
Landnáma. (D. I.)
Nj.
Njála. (D. II.)
Og.
Oddrúnar-grátr. (A. II.)
Hm.
Hává-mál. (A. I.)
Barl.
Barlaams Saga. (F. III.)
Eluc.
Elucidarium. (F. II.)
H. E.
Historia Ecclesiastica Islandiae. (J. I.)
Bjarni
Bjarni Thorarinson.
Grett.
Grettis Saga. (D. II.)
Hom.
Homiliu-bók. (F. II.)
Karl.
Karla-magnús Saga. (G. I.)
Rb.
Rímbegla. (H. III.)
Vápn.
Vápnfirðinga Saga. (D. II.)
➞ See all works cited in the dictionary

Back