Valda

Old Norse Dictionary - valda

Betydningen af oldnorske ordet "valda"

Som defineret af Cleasby & Vigfusson Old Norse til English ordbog:

Oldnorske ordet valda kan betyde:valda

valda: pres. veld, pl. völdum, valdit, valda: pret. olli, ollir, olli; olli ofrausn stillis, in a verse of A. D. 1066, as also by Ari, Íb. 7: in alliteration as a vowel, einn þú því ollir, ekki …, Am. 80; a pret. voldi or oldi also occurs, for references see B: subj. ylli, also voldi, vildi, see B; imperat. vald: with neg. suff. vald-at-tu, cause thou not, Gísl. (in a verse); veldr-at, Nj. 61: part. valdit: a mod. verb has been formed from the pret. olli,—olla, olli, ollat, olla being used of to cause, valda to be able: [Ulf. waldan, ga-waldan = to rule; A. S. wealdan; Engl. wield; O. H. G. waltan; Germ. walten; Dan. vold; cp. Lat. valere.]

valda: B. To wield, with dat.; ef ek em svá ústerkr, at ek má eigi valda sverðinu, if I be so weak that I cannot wield the sword, Ó. H. 209; þær byrðar er vér megum eigi valda, Greg. 65; meðan ek má vápnum valda, Ld. 170; hvern þann mann er vápnum mátti valda, Stj. 611.

valda: 2. to rule; en þar Heimdal kveða valda véum, where Heimdal reigns, resides, Gm. 13 (cp. Ulf. garda waldands = οἰκοδεσπότης).

valda: II. to cause, with dat. or absol.; ok þat olli, Íb. 7; vér því völdum er þú velli hélt, Hkm. 12; ekki veldr því, Stor. 2; Þorvaldr veldr því, Nj. 18; þessu mun Svanr valda, 21; hvat þat valdit mundu hafa, at …, 75; spurði hvat vyldi úgleði hans, FmS. vii. 106 (olli, v. l.); þeir hinir sömu er því voldu, ix. 280; eigi vissu menn hvat því voldi, 282; spurði hvat úgleði hans ylli, Eg. 322; spurði hverr því olli, Ísl. ii. 160; olli þat því, at …, Eg. 400; hón frétti hvat voldi hans úgleði, Art. 5; þat voldi því, at …, Stj. 91; því voldi breiskleikr, 548, Post. (Unger) 21; spurði hverr því volli, Sturl. ii. 60; sá er úskilum volli, Hom. 45; at þeir hefði mestu um valdit, Hkr. ii. 395; þau ullu (i. e. ollu) lífláti hans, Rb. 414; þeir vissu hverir valdit (ollat Ed. from a paper MS.) höfðu, Lv. 8; þat oldi úgagni því er vér fengum, Blanda (vellum); ok voldi þat því mest, at …, FmS. viii. 197, 292; þat voldi at íss var í stallinum, ix. 386 (volli and olli, v. l.): sayings, sjaldan veldr einn ef tveir deila, 508; eigi veldr sá er varar annan (veldrat sá er varir, Nj.), Hrafn. 6; sá veldr mestu er upphafinu veldr; sá skal hýðing valda (execute) er heimskastr er á þingi, n. G. l. i. 349.

valda: III. part. valdandi, a wielder, ruler; Dróttinn sá er alls er valdandi, Hom. 100; hvárki vitandi né valdandi þessa verks, Fms, ix. 42; alls-valdandi, yfir-valdandi; [cp. A. S. Bret-walda.]

Mulig runeindskrift i yngre futhark:ᚢᛅᛚᛏᛅ
Yngre futhark runer blev brugt fra det 8. til det 12. århundrede i Skandinavien og deres oversøiske bosættelser

Forkortelser brugt:

A. D.: Anno Domini.

A. S.: Anglo-Saxon.

cp.: compare.

Dan.: Danish.

Engl.: English.

f.: feminine.

Germ.: German.

gl.: glossary.

imperat.: imperative.

l.: line.

Lat.: Latin.

m.: masculine.

mod.: modern.

n.: neuter.

neg.: negative.

O. H. G.: Old High German.

part.: participle.

pl.: plural.

pres.: present.

pret.: preterite.

S.: Saga.

subj.: subjunctive.

uff.: suffix.

Ulf.: Ulfilas.

dat.: dative.

absol.: absolute, absolutely.

i. e.: id est.

L.: Linnæus.

v.: vide.

v. l.: varia lectio.

Værker & Forfattere citeret:

Am.: Atla-mál. (A. II.)

Gísl.: Gísla Saga. (D. II.)

Íb.: Íslendinga-bók. (D. I.)

Nj.: Njála. (D. II.)

Greg.: Gregory. (F. II.)

Ld.: Laxdæla Saga. (D. II.)

Ó. H.: Ólafs Saga Helga. (E. I.)

Stj.: Stjórn. (F. I.)

Gm.: Grímnis-mál. (A. I.)

Art.: Artus-kappa Sögur. (G. II.)

Eg.: Egils Saga. (D. II.)

Fms.: Fornmanna Sögur. (E. I.)

Hkm.: Hákonar-mál. (A. III.)

Hkr.: Heimskringla. (E. I.)

Hom.: Homiliu-bók. (F. II.)

Hrafn.: Hrafnkels Saga. (D. II.)

Lv.: Ljósvetninga Saga. (D. II.)

N. G. L.: Norges Gamle Love. (B. II.)

Post.: Postula Sögur. (F. III.)

Rb.: Rímbegla. (H. III.)

Stor.: Sona-torrek. (A. III.)

Sturl.: Sturlunga Saga. (D. I.)

➞ Se alle citerede værker i ordbogen