Gjalda
Fornnordisk Ordbok - gjalda
Betydelsen av det fornnordiska ordet "gjalda"
Enligt Cleasby & Vigfussons fornnordisk-engelska ordbok:
Fornnordiskt ord gjalda kan betyda:gjalda
- gjalda
- pret. galt, 2nd pers. galt, mod. galzt; pl. guldu; pres, geld: pret. subj. gyldi; imperat. gjalt or gjald þú; sup. pret. goldit, goldinn; with neg. suff. gjald-attu; [Ulf. us-gildan = ἀποδιδόναι; A. S. gyldan; Engl. yield; O. H. G. geltan; old Fr. ielda; Germ. gelten; Dan. gjelde; Swed. gälla]:—to pay money, pay a fee, duty, or the like, the person in dat., the money in acc., Grág. i. 87, 408, passim, Fær. 120, FmS. iv. 346, xi. 81, Nj. 58, K. Þ. K. 162, passim:—to yield, repay, return, g. gjöf við gjöf, Hm. 42; gjaldið engum íllt móti íllu, Róm. xii. 17; sakir þær er ek á at g. Ólafi, Ó. H. 213; sögðu, at þeim var sín óhamingja miklu íllu goldin, 232; skal ek g. þeim svá útrúleik sinn, 58:—þér eigit at g. aptr (to restore) sendimenn hans manngjöldum, Eg. 575:—g. leiðangr, to yield a levy, FmS. viii. 173.
- gjalda
- II. metaph. to yield or yield up, deliver; þá guldu þeir Guði andir sínar, they yielded up their souls to God, BlaS. 36; gjalt mik lærifeðrum mínum, 656 B. 5; væri hann þá andaðr goldinn sínum borgar-mönnum, 10.
- gjalda
- β. so in the phrases, g. skynsemi við e-u, to give (yield) reason for, Skálda 205, SkS. 787, Johann. 28; g. samkvæði, to yield, give consent to, FmS. v. 70, Nj. 233; also to vote for, Grág. i. 2, 43; g. varúð, varhuga, við e-u, to be on one’s guard against, beware of, Ísl. ii. 369, FmS. ii. 166, vi. 42, Hkr. i. 50; g. e-m fjandskap, to shew ill-will towards, Ld. 134; g. öfund, LS. 12.
- gjalda
- 2. with gen. ellipt., the fine being understood, to pay for, suffer on account of; ok munu margir þess g., Nj. 2: njóta e-s denotes to profit, gjalda e-s to suffer on account of another; þar munuð þit mín gjalda, Vígl. 28; sú harma-bylgjan djúpa, gékk yfir þig þá galztu mín, PasS. 41. 4; svá mun ok vera, segir Njáll, ef þú geldr eigi annarra at, Nj. 147; Helga (gen.) hefir þú goldit at í þessu, FaS. i. 28; hugði, at hann mundi þess víðar koma at hann mundi njóta föður síns en gjalda, Gísl. 73; heldr geldr Leifr Þrándar en nýtr frá mér, FmS. ii. 116; geldr at nýbreytni (gen.) konungs ok þessa ens nýja siðar, i. e. it is a just punishment for the innovation of the king and the new creed, Ld. 168; konungr sagði, at hón skyldi eigi gjalda frá honum tiltækja föður síns, FmS. ix. 477: part. gjaldandi, a payer, Grág. i. 394.
Möjlig runinskrift i yngre futhark:ᚴᛁᛅᛚᛏᛅ
Yngre futhark-runor användes från 800- till 1200-talet i Skandinavien och deras utländska bosättningar
Förkortningar som används:
- acc.
- accusative.
- A. S.
- Anglo-Saxon.
- Dan.
- Danish.
- dat.
- dative.
- Engl.
- English.
- f.
- feminine.
- Fr.
- French in etymologies.
- Germ.
- German.
- gl.
- glossary.
- imperat.
- imperative.
- l.
- line.
- m.
- masculine.
- mod.
- modern.
- n.
- neuter.
- neg.
- negative.
- O. H. G.
- Old High German.
- pers.
- person.
- pl.
- plural.
- pret.
- preterite.
- S.
- Saga.
- subj.
- subjunctive.
- uff.
- suffix.
- sup.
- supine.
- Swed.
- Swedish.
- Ulf.
- Ulfilas.
- v.
- vide.
- metaph.
- metaphorical, metaphorically.
- s. v.
- sub voce.
- ellipt.
- elliptical, elliptically.
- gen.
- genitive.
- i. e.
- id est.
- part.
- participle.
Verk & författare citerade:
- Eg.
- Egils Saga. (D. II.)
- Fms.
- Fornmanna Sögur. (E. I.)
- Fr.
- Fritzner’s Dictionary, 1867.
- Fær.
- Færeyinga Saga. (E. II.)
- Grág.
- Grágás. (B. I.)
- Hm.
- Hává-mál. (A. I.)
- K. Þ. K.
- Kristinn-réttr Þorláks ok Ketils = Kristinna-laga-þáttr. (B. I.)
- Nj.
- Njála. (D. II.)
- Ó. H.
- Ólafs Saga Helga. (E. I.)
- Róm.
- Rómverja Saga. (E. II.)
- Blas.
- Blasius Saga. (F. III.)
- Hkr.
- Heimskringla. (E. I.)
- Ld.
- Laxdæla Saga. (D. II.)
- Ls.
- Loka-senna. (A. I.)
- Skálda
- Skálda. (H. I.)
- Sks.
- Konungs Skugg-sjá. (H. II.)
- Fas.
- Fornaldar Sögur. (C. II.)
- Gísl.
- Gísla Saga. (D. II.)
- Pass.
- Passiu-Sálmar.
- Vígl.
- Víglundar Saga. (D. V.)