Skjóta

Betydelsen av det fornnordiska ordet "skjóta"

Enligt Cleasby & Vigfussons fornnordisk-engelska ordbok:

Fornnordiskt ord skjóta kan betyda:skjóta

skjóta

skýt, pret. skaut, skauzt (skauztu rhyming with laust, FmS. vi. in a verse), skaut, pl. skutu; subj. skyti; imperat. skjót, skjóttú; part. skotinn: [A. S. sceôtan, scyttan; Engl. shoot and shut; Dan. skyde; Germ. schiessen.]

skjóta

A. To shoot with a weapon, the weapon being in dat.; skjóta öru (örum), spjóti, fleini, skutli, kesju, kólfi …, FmS. i. 44, x. 308, 362, Eg. 380; þeir þykkjask eigi hafa skotið betra skot, FmS. vii. 211; vera skotinn spjóti í gögnum, shot through with a spear, Nj. 274: the object shot at in acc., skjóta dýr, fugla, sela, Edda 16, Nj. 95, Ld. 56, FmS. x. 356, 362, and passim: also, S. til e-s, to shoot at; S. til fugls, Orkn. 346; S. til hæfis, to shoot at a mark, FmS. ii. 268; S. kesju at e-m, Eg. 380; allir skutu at Baldri, Edda 37.

skjóta

II. to shoot, to push or shove quickly; skjóta loku fyrir (or frá) hurðu (dyrum), to shoot the bolt, lock the door; S. frá lokum, to unlock, Lv. 60; hann lagðisk niðr ok skaut fyrir loku, Eg. 601; skaut hann þá frá lokum, FmS. vi. 189; þeir lögðu hann í kistu ok skutu síðan fyrir borð, and shot the chest overboard, Eg. 127; skaut Egill yfir brúnni, E. shot the bridge over the ditch, 531; S. brú af, to draw the bridge off or away, FmS. xi. 370; S. skipum á vatn, to launch the ships into water, ix. 501; S. báti, to launch a boat from the shore, Nj. 133; S. útan báti, to shove out a boat, 272; brauð þat er hón hafði í ofninn skotið, Hom. 114; menn er í ofn vóru skotnir, 117; var þeim skotið í eld brennanda, Eg. 232; then in all kinds of relations, S. hesti uudir e-n, to put a horse under one, mount him, Eg. 397, 602, FmS. vii. 21; var mér hér skotið á land, I was put ashore here, Nj. 45; S. e-m upp á land, id., FmS. i. 131; S. barni heim af fóstri, to send back a bairn from the fóstr, Grág. i. 276; S. e-m brott, to let one escape, FmS. ix. 420; S. e-m undan, id., vi. 116, vii. 250; S. niðr úmaga, to leave a pauper behind, place him there, Grág. i. 296, 297; S. fé á brott (undan), to abstract, embezzle money, 334; þetta líkar Þórdísi ílla ok skýtr undan peningunum, Korm. 150; skjóttú diametro sólarinnar í tvá staði, divide it into two, Rb. 462; þá skaut Guð því ráði í hug þeim, put this rede into their mind, 655. 3; S. upp hvítum skildi, to hoist a white shield, FmS. x. 347; S. upp vita, to light up the beacon, HkR. i. 148; þá varð engum vita upp skotið, Orkn. 266; vita-karlinn skaut eldi í vitann, lighted up the beacon, FmS. viii. 188; S. land-tjaldi, to pitch a tent, Nj. 157; var skotið um hann skjaldborg, 274; S. á skjaldborg, to draw up a S., FmS. vii. 70; S. á fylking, to draw up in battle array, Ó. H. 209; S. á húsþingi, to call a meeting together, Eg. 357; S. á eyrendi, to make a speech, FmS. i. 215; skýtr or skýtsk mjök í tvau horn um e-t, see horn B.I. 2; S. fótum undir sik, to take to one’s heels, to run, FmS. viii. 358; hann skaut sér út hjá þeim, shot out, escaped, vi. 189; harm hljóp upp á altarit, ok skaut á knjám sínum, ix. 462; barnit skaut öndu upp, the bairn began to breathe, HkR. ii. 199; S. skildi fyrir sik, to put a shield before one, Eg. 378, Nj. 156; S. skjóli yfir e-n, to protect (see skjól); Máriusúðin skaut lykkjunum, she (the ship) shivered, FmS. viii. 199; þá segisk, at hann skyti í fyrstu þessu orði, eldisk árgalinn nú, he is said to have let this word slip, to have said, vi. 251; S. e-u of öxl, to throw it off one’s shoulder, Gg. 6; S. e-u á frest, to put off, delay: skjóta augum, to look askance, Eg. (in a verse), from which the mod. gjóta augum is a corruption.

skjóta

III. metaph. to shift or transfer a case to another, appeal; skutu þau til ráða Ólafs, Ld. 74; S. þrætu til ór skurðar e-s, FmS. vii. 203; því skýt ek til Guðs, i. 3; S. sínu máli á Guðs vald, x. 103; S. þessu máli til Frosta-þings …, þeir skutu þangat sínu máli, i. 32; vér tólf dómendr, er málum þessum er til skotið, Nj. 188; S. máli á fylkis-þing, n. G. l. i. 21; skýt ek því til Guðs ok góðra manna, Nj. 176; menn þá er hann skaut ráðum undir, whom he took as his counsel, FmS. vii. 308.

skjóta

IV. [A. S. scot; Engl. shot, scot, see skot, I and II]:—to pay; rétt er at fimm búar virði gripinn, ok skal hann þá skjóta í móti slíku, er þeir virða gripinn dýrra enn hans skuld var fyrir öndverðu, Grág. i. 412; skjóta fé saman, to club money together, make a collection, MaR.; þeir skutu saman fjár-hlutum sínum hverr eptir efnum, Hom, 123 (samskot); hann skaut einn fyrir sveitunga sína alla (he paid their scot) þá er þeir sátu í skytningum, Ld. 312 (see skytningr).

skjóta

V. imperS., e-u skýtr upp, it shoots up, emerges, comes forth; upp skýtr jörðunni þá ór sænum, Edda 44; skaut upp jörðu dag frá degi, the earth appeared day by day (as the snow melted), FmS. ii. 228; þó at þér skyti því í hug, though it shot into thy mind, occurred to thee, Band. 37 new Ed.; þeim skaut skelk í bringu, they were panic-stricken, Ld. 78, Eg. 49, Fb. i. 418 (see skelkr); mjök skýtr mornar vakri, she is much tossed, Hallfred; sveita skaut á skjaldrim, the shield-rim was blood-shot, blood-stained, Orkn. (in a verse); sem kólfi skyti, swift as a dart, FmS. ii. 183.

skjóta

B. reflex. to shoot, start, move, slip away; Skíði frá ek at skauzt á fætr, S. started to his feet, Skíða R. 52; Björn skauzk aptr síðan at baki Kára, B. shot or slipped behind Kári’s back, Nj. 262; at menn hans skytisk eigi frá honum, lest they should slip away, abscond, FmS. vii. 49; vildi ljósta Gretti, en hann skautzk undan, started away from the blow, Grett. 91 A; þeir fálmauðu af hræðslu, ok skutusk hingað ok þingat undan geislum hans, NiðR. 5; þó at fé hans skjótisk fyrir garðsenda, to slip through by the end of the fence, Grág. ii. 263; nú skýzk maðr undan tali (evades,) n. G. l. i. 97; kemr í hug, at hann mun skotisk hafa undan, ok vilja eigi fara, Ísl. ii. 334: skjótask yfir (imperS.), to skip, slip over; mér hefir skotisk yfir að telja hann, þeim hafði yfir skotisk um þetta, they had made a false calculation, Ld. 100; þá skjótumk ek mjök yfir, then I am much mistaken, Skálda (Thorodd); skýzt þeim mörgum vísdómrinn sem betri ván er at, Grett. 25 new Ed.: skjótask e-m, to fail; margir skutusk honum, many forsook him, FmS. i. 22; skutusk þá margir við Þórð í trúnaðinum, many proved false to Thord, Sturl. iii. 75 C; vildi dýrið ljósta þeim hramminum seni heill var, ok skauzk á stúfinn, and stumbled, reeled on the stump of the other leg, Grett. 101 A; hann var nokkut við aldr, ok skauzk á fótum (and tottered on his legs), ok þó hinn karlmannligsti, Háv. 45: also in the law phrase, hafa e-u fyrir skotið, to have a case forfeited, n. G. l. i. 52, 53; ef hann stefnir eigi … þá er þeim váttum fyrir skotið, then the witnesses are valueless, 54 (cp. Dan. for-skyde).

skjóta

2. reflex., in the mod. skjótask, to go on a short errand, pay a short visit; viltu ekki skjótast með bréfið að tarna? eg ætla að skjútast inn sem snöggvast, bíddu meðan eg skýzt inn, and the like.

skjóta

II. recipR., skjótask á, to exchange shots, FmS. i. 93, vii. 54.

skjóta

III. part., of corn, to shoot; rúgakr al-skotinn, ÞiðR. 180.

Möjlig runinskrift i yngre futhark:ᛋᚴᛁᚢᛏᛅ
Yngre futhark-runor användes från 800- till 1200-talet i Skandinavien och deras utländska bosättningar