VEGR

Gammelnorsk ordbokoppføring

VEGR

Gammelnorsk ordbokoppføring

Definisjoner

1 VEGR

1. m., gen. vegar; but vegs, Eg. 295, Bret. 262; vegsins, Hbl. 56; dat. vegi and veg; with the article veginum, Eg. 544; but veg, Fms. i. 9: pl. vegir and vegar, Eg. 544; acc. vega and vegu, the former is the better form, for the root is ‘vig,’ not ‘vigu;’ vega is also used in old adverbial phrases, as alla vega, marga vega: [Ulf. wigs = ὁδός; A. S., O. H. G. and Germ. weg; Engl. way; Dan. vej; Swed. väg; Lat. via; the root word is vega, q. v.]:—a way, road; vegir er renna til bæja, Gþl. 413; vegir allir, Eg. 543; þröngastir vegir, Fms. ix. 366, passim.

2 VEGR

2. metaph. phrases; fara vel til vegar, to be well on ones way, go on, Fms. ix. 283; ganga til vegar, to be in the way towards, to come to an issue, vii. 136, Boll. 355; komask til vegar, Háv. 51; einum verðr e-ð að vegi, to find one’s way out; koma e-u til vegar, to put one in the way, Ld. 320; göra veg á við e-n, to travel with one, come to an understanding; göra endiligan veg á máli, to bring it to an issue, Bs. i. 905; var þat endiligr vegr hér á, Dipl. ii. 11; venda sínum vegi, to wend one’s way, Fms. xi. 425; verða á veg e-s, i. 9; ríða í veg með e-m, on the way, iii. 110; um langan veg, a long way off, Eg. 410, Hom. 7, Edda 30; um farinn veg, á förnum vegi, see fara (A. VI. 2).

3 VEGR

II. special, partly adverbial, phrases; víða vega, far and wide, 655 ix. C. 1; miðja vega, midway, Gísl. 5; annan veg, another way, Grág. (Kb.) i. 153; á hvárn tveggja veg, both ways; á hægra veg. on the right hand, Fms. x. 16; á vinstra veg. Mar.; tvá vega, both ways, Fms. x. 14; á alla vega, to all sides, Grág. (Kb.) i. 148; á alla vega frá, 119; flýði sins vegar hvár, Fms. vii. 250, Ver. 11; sinn veg hverr, Landn. 36; flýja víðs vegar, to fly scattered about, Eg. 530, Fms. vi. 87; á verra veg, to the worse, i. 270; á alla vega, in every way, manner, respect. Ld. 222, Fms. xi. 76; á marga vega, Skálda ii. 148; á þrá vega, Hom. 157; fjóra vega, on four sides, D. N. iv. 506.

4 VEGR

2. engi veg, in no way, Blas. 43; hverngi veg, howsoever Grág. (Kb.) i. 75; annan veg, otherwise, Fms. vii. 263; einn veg, one way, in the same way, Grág. i. 490; er eigi einn veg farit úgæfu okkarri, Nj. 183; engan veg, in nowise, Fas. ii. 150: gen., eins vegar, on one side, Art.; annars vegar, Fms. viii. 228; hins vegar, on the farther side; síns vegar hverr, one on each side, Pr. 71, Fbr. 67 new Ed.; til vinstra vegsins, Hbl. 56; skógrinn var til hægra vegs, Eg. 295.

5 VEGR

III. a region, county; in local names, Austr-vegir, Suðr-vegir, Nór-egr.

6 VEGR

IV. peculiar forms are megin (acc. sing.) and megum (dat. pl., see p. 421, col. 2), dropping the initial v and prefixing the m from a preceding dative, the true forms being -egum, -eginn, as in báðum-egum, öllum-eginn, sínum-eginn, hinum-egum, þeim-egin, tveim-egum, whence báðu-megin … tveim-megin; the v remains in tveim vegum, Gþl. 418; nörðrum veginn, B. K. 32, 97; nörðra veginn, 97; tveim veginn, Sks. 414 B.

7 VEGR

2. suffixed to pronouns, einn, hinn, hvern, þann, sinn, in the forms -ig, -og, -ug; einn-ig, also; hinn-ig or hinn-og, the other way; hvern-ig, hvern-og, how; þann-ig, þann-og, thither; sinns-egin, sinn-og, (see these words, as also hinn B, p. 264; sinn B, p. 529; so also in Nór-egr, q. v.)

8 VEGR

B. vegna, a gen. pl. (?); þær heiðar er vatnsföll deilir af tveggja vegna, on both sides, Grág. i. 440; stukku menn frá tveggja vegna, Eg. 289; senda fjögurra vegna, Fms. i. 209.

9 VEGR

II. á vegna e-s, on one’s behalf; this is only found in later vellums, and is said to be derived from the Germ. von wegen (Grimm’s Gramm. iii. 266); which etymology is strongly supported by the fact, that af vegna or á vegna (= Germ. von wegen) is the oldest form; af hins fátæka vegna, Stj. 151; af staðarins vegna, Vm. 55; kom á stefnu fyrir oss Sira Einarr ráðsmaðr af vegna Hóla-kirkju, Dipl. ii. 18; á vegna (= af vegna) Árna, Vm. 131.

10 VEGR

2. then, dropping the particle, simply vegna; vegna e-s, on one’s account or behalf, on the part of; jarls vegna, Fms. x. 113, v. l.; staðarins vegna, Dipl. iii. 9, v. 9; minna vegna, on my behalf, Fms. iii. 154 (a late vellum); várra vegna, H. E. i. 436; sem Halldórr hafði áðr fram leitt sinna vegna, Dipl. ii. 5; Loðinn gaf upp sinna vegna, Fms. x. 99.

11 VEGR

3. lastly, in mod. usage it has become a regular prep. with gen., having displaced the old fyrir … sakir; but in this sense it is hardly found in vellums; but in inaccurate paper transcripts it is often substituted for the ‘sakir’ of the vellum; cp. Vd. old Ed. 100 and Fs. ch. 24 fine; alls vegna, Þórð. 63 old Ed.; but fyrir alls sakir, new Ed. 13, l. c.

12 VEGR

C. COMPDS: vegabót, vegarfall, vegarganga, vegalauss, vegaleysi, vegamót, vegarán, vegaskil, vegsummerki.

13 VEGR

2. m., gen. vegs, glory, honour; er yðr þat vegr mikill, Eg. 410; þótti þeim miklu minni vegr at þessum, 67; leita e-m vegs, Nj. 78; með miklum veg, ok þó eigi allir með jöfnum veg, Fms. x. 170; skína með mikilli birti ok veg, i. 77; rekinn frá öllum veg, es fyrr vas prýddr öllum veg, Eluc. 13; þeim sé vegr ok veldi, lof ok dýrð, 623. 57: so in the phrase, hafa veg ok vanda af e-u, to have both the honour and the responsibility of a thing.

14 VEGR

COMPDS: vegsboð, vegskona, vegslauss, vegsmunir.

Runeskrift

ᚢᛁᚴᚱ

Mulig runeskrift i yngre futhark

Brukte forkortelser

Vanlige forkortelser

A. S.
Anglo-Saxon.
acc.
accusative.
adv
adverb.
ch
chapter.
ch.
chapter.
cp
compare.
cp.
compare.
Dan
Danish.
Dan.
Danish.
dat.
dative.
Engl
English.
Engl.
English.
esp
especially.
f.
feminine.
gen.
genitive.
Germ
German.
Germ.
German.
gl
glossary.
gl.
glossary.
id
idem, referring to the passage quoted or to the translation
l.
Linnæus.
l. c.
loco citato.
Lat
Latin.
Lat.
Latin.
lit
literally.
loc
local, locally.
m.
masculine.
metaph.
metaphor, metaphorical.
mod
modern.
mod.
modern.
n.
neuter.
O. H. G.
Old High German.
opp
opposed to.
p.
page.
part
participle.
pl.
plural.
q. v.
quod vide.
S.
South, Southern.
sing
singular.
sing.
singular.
subst
substantive, substantival, substantivally.
suff
suffix.
Swed
Swedish.
Swed.
Swedish.
Ulf.
Ulfilas.
v.
vide, verb.
v. l.
varia lectio.
vellum
vellum.

Verker & Forfattere

Art.
Artus-kappa Sögur. (G. II.)
B. K.
Björgynjar Kálfskinn. (J. II.)
Blas.
Blasius Saga. (F. III.)
Boll.
Bolla-þáttr. (D. V.)
Bret.
Breta Sögur. (G. I.)
Bs.
Biskupa Sögur. (D. III.)
D. N.
Diplomatarium Norvagicum. (J. II.)
Dipl.
Diplomatarium. (J. I.)
Edda
Edda. (C. I.)
Eg.
Egils Saga. (D. II.)
Eluc.
Elucidarium. (F. II.)
Fas.
Fornaldar Sögur. (C. II.)
Fbr.
Fóstbræðra Saga. (D. II.)
Fms.
Fornmanna Sögur. (E. I.)
Fs.
Forn-sögur. (D. II.)
Gísl.
Gísla Saga. (D. II.)
Grág.
Grágás. (B. I.)
Gþl.
Gulaþings-lög. (B. II.)
H. E.
Historia Ecclesiastica Islandiae. (J. I.)
Háv.
Hávarðar Saga. (D. II.)
Hbl.
Harbarðs-ljóð. (A. I.)
Hom.
Homiliu-bók. (F. II.)
Kb.
Konungs-bók. (B. I, C. I, etc.)
Landn.
Landnáma. (D. I.)
Ld.
Laxdæla Saga. (D. II.)
Mar.
Maríu Saga. (F. III.)
Nj.
Njála. (D. II.)
Skálda
Skálda. (H. I.)
Sks.
Konungs Skugg-sjá. (H. II.)
Stj.
Stjórn. (F. I.)
Vd.
Vatnsdæla Saga. (D. II.)
Ver.
Veraldar Saga. (E. II.)
Vm.
Vilkins-máldagi. (J. I.)
Þórð.
Þórðar Saga hreðu. (D. V.)

Om

Gammelnorsk Ordbok-prosjektet har som mål å tilby en omfattende og søkbar ordbok basert på det legendariske verket til Cleasby-Vigfusson.

Inkluderer forkortelser, verker og forfattere, og autentiske runeinnskrifter.

Støtte

Hurtiglenker

Opphavsrett © 2025 Gammelnorsk Ordbok
"Fornjóts synir eru á landi komnir"