Grein

Norrøn Ordbok - grein

Betydning av det norrøne ordet "grein"

Som definert av Cleasby & Vigfusson norrøn-engelsk ordbok:

Det norrøne ordet grein kan bety:grein

grein: f., pl. ar and ir; the mod. pl. greinar means branches, in other senses greinir: [Dan. green; Swed. gren; not found in Germ., Saxon, nor Engl.]:

grein: I. prop. a branch of a tree, ‘lim’ is the foliage; af hverri grein draup hunang sætt, Pass. 32. 4; vínviðar-greinir, vine branches, Stj, 200; pálma-viðar-g., a palm branch; kvíslask með stórum greinum, spread with large branches, Sks. 441, 443; þar vex fyrst upp einn bulr af rótunum, ok kvíslast síðan með mörgum greinum ok limum, 555.

grein: II. metaph. a branch, arm:

grein: 1. hafs grein, an arm of the sea, Stj. 287; í sjau staði er skipat þessarar listar greinum, Alg.; vísinda grein, branch of science (Germ. fach); lærdóms-grein, branch of doctrine; sundr-skiptingar grein, subdivision, Stj. 287; tvífaldleg grein, double kind, n. G. l. ii. 352; þessi er grein (particulars) á kaupeyris tíund, id.; sannkenningar hafa þrenna grein, Edda 122; Guð er einn í Guðdómi en þrennr í grein (of the Trinity), Fas. iii. 662; einkanligr í grein, Bs. ii. 21; allar greinir loptsins ok jarðarinnar, Edda 144 (pref.); hann greindi í tvær greinir ok tuttugu, Rb. 78; í þessi grein, on this head, in this case, Band. 11.

grein: β. denoting cause, reason; fyrir þá grein, therefore, Stj. 124; fyrir sagða grein, for the said reason, Mar., Sks. 682; fyrir þá (þessa) grein, Stj. 22, 23, 167, passim; finnr hann til þess þrjár greinir, Grett. 208 new Ed.; at þér upp lúkit nokkurri grein fyrir mér, at þat megi skilja, Sks. 660.

grein: γ. a point, head, part; meðr samri grein, under the same head, Dipl. i. 521; í annari grein, in the second place, iv. 7, Grett. 156, Fb. i. 216; með slíkri grein sem hér segir, K. Á. 82; í öllum greinum, Mk. 9; sagða grein, the said point, head, Dipl. iii. 13; í nokkurum greinum, in some points, i. 3; hverja grein, in every point, Gþl. 177; fyrir allar greinir, in all respects, Mar. 616; en er biskup vissi þessar greinir, the points, particulars (of the case), Bs. i. 727.

grein: 2. denoting distinction, discernment, division; höggva svá títt at varla mátti grein sjá, Bret. 64; sjá grein handa, to discern one’s hands, Bs. ii. 5; fyrir utan alla grein, without exception, i. 281; hver er grein setningar háttanna, disposition of the metres, Edda 120; hljóðs grein, distinction of sound, accent, id., Skálda 182; göra grein góðs ok ills, Eluc. 20; setja glögga grein, to make a clear distinction, 677. 5; fyrir greinar sakir (for the sake of distinction) er diphthongus fundinn í norrænu, Skálda 178; sundr-grein ok saman-setning, 177; ok veit ek þó grein allra stunda, Fms. v. 335; litlar greinir ok tengingar höfum ver konungs-málanna ór flokki yðrum, i. e. you take little notice of the king’s errand, Mork. 138; bera grein á e-t, to discern a thing, Mar.; þar kann ek at göra grein á, I can explain that, Fb. i. 419.

grein: β. understanding; þau (the idols) hafa enga grein, Fms. x. 232; vitr ok frábærrar greinar, xi. 429; glöggrar greinar, sharp-witted, Bs. ii. II; sumum gefsk anda-grein, spiritual discernment, Greg. 20.

grein: γ. a record; þessa grein konungsdóms hans ritaði fyrst Ari, this record of the king’s reign was first written by Are, Ó. H. 188; í greinum ok bóklegu námi, Mar.

grein: δ. a part, head, paragraph, in a book (mod.); ritningar-grein, a quotation from Scripture.

grein: 3. denoting diversity, difference; en þó er hér, herra, grein í, Fb. ii. 78; en þó er þar grein á, hvárt …, K. Á. 124; ok voldi því grein tungna þeirra er hann var konungr yfir, Sks. 458; at grein var á trú þeirri er hvárt þeirra hafði til Guðs, 470; sú er grein á syslu biskups ok konungs, at …, 803.

grein: β. dissent; brátt görðusk greinir í um samþykki konunganna, Fms. v.. 185; varð mart til greina með þeim, 195; greinir ok sundrþykki, ix. 428; var þá grein mikil með fólki um konungs-tekjuna, x. 41; vald fyrir utan alla grein, power without dissent, i. e. absolute, undisputed power, Bs. i. 281; grein eða áskilnaðr, Stj. 298; en ef verri menn gengu á milli þá vóru jafnan greinir talaðar, Fb. ii. 411; urðu margar greinir með þeim Kolbeini Tumasyni, Sturl. ii. 1.

grein: COMPDS: greinarlaust, greinarmál, greinarmikill, greinarmunr, greinavænn.

Mulig runeinnskrift i yngre futhark:ᚴᚱᛁᛁᚾ
Yngre futhark-runer ble brukt fra 8. til 12. århundre i Skandinavia og deres oversjøiske bosetninger

Forkortelser brukt:

Dan.: Danish.

Engl.: English.

f.: feminine.

Germ.: German.

gl.: glossary.

l.: line.

m.: masculine.

mod.: modern.

n.: neuter.

pl.: plural.

Swed.: Swedish.

prop.: proper, properly.

metaph.: metaphorical, metaphorically.

id.: idem, referring to the passage quoted or to the translation

L.: Linnæus.

pref.: preface.

v.: vide.

i. e.: id est.

s. v.: sub voce.

Siterte verk og forfattere:

Pass.: Passiu-Sálmar.

Sks.: Konungs Skugg-sjá. (H. II.)

Alg.: Algorismus. (H. III.)

Band.: Banda-manna Saga. (D. II.)

Bs.: Biskupa Sögur. (D. III.)

Edda: Edda. (C. I.)

Fas.: Fornaldar Sögur. (C. II.)

N. G. L.: Norges Gamle Love. (B. II.)

Rb.: Rímbegla. (H. III.)

Stj.: Stjórn. (F. I.)

Grett.: Grettis Saga. (D. II.)

Mar.: Maríu Saga. (F. III.)

Dipl.: Diplomatarium. (J. I.)

Fb.: Flateyjar-bók (E. I.)

Gþl.: Gulaþings-lög. (B. II.)

K. Á.: Kristinn-réttr Árna biskups. (B. III.)

Bret.: Breta Sögur. (G. I.)

Eluc.: Elucidarium. (F. II.)

Fms.: Fornmanna Sögur. (E. I.)

Mork.: Morkinskinna. (E. I.)

Skálda: Skálda. (H. I.)

Greg.: Gregory. (F. II.)

Ó. H.: Ólafs Saga Helga. (E. I.)

Sturl.: Sturlunga Saga. (D. I.)

➞ Se alle verk sitert i ordboken