HLAUPA

Gammelnorsk ordbokoppføring

HLAUPA

Gammelnorsk ordbokoppføring

Definisjoner

1 HLAUPA

pres. hleyp, pl. hlaupum; pret. hljóp, hljópt, hljóp, pl. hljópum, mod. hlupum; pret. subj. hlypi, hlœpi, Fms. x. 364, hljópisk, Ó. H. 246; part. pass. hlaupinn; subj. hlæpi, Ó. H. 118; læpizk, O. H. L. 82; but hlypi, Hom. 158, Ó. T. 68, l. 24: [Ulf. hlaupan = ἀναπηδαν, Mark x. 50; A. S. hleâpan, pret. hleop; Scot. loup, part. loppen; Engl. leap; Hel. hlôpan; O. H. G. hlaufan; Germ. laufen; Swed. löpa; Dan. löbe]:—to leap, jump, which, as in Engl., is the proper meaning of the word, and hence of any sudden motion, to leap or start up; hann hljóp meir en hæð sína ok eigi skemra aptr en fram fyrir sik, Nj. 29; hann hleypr ór loptinu ofan ok á straetið ok kemr standandi niðr, Fms. xi. 117; hljóp hann þá út af múrinum, i. 104; hlaupa yfir háfar stengr, viii. 207; hljópu þeir þá á hesta sína, they leaped on their horses, Nj. 263; Atli hleypr upp á skip at Rúti, 9; ef fé hleypr löggarð, if cattle leap over a fence, Grág. ii. 262; Kári hljóp upp við lagit ok brá í sundr við fótunum, Nj. 253; h. fyrir borð útbyrðis, to leap overboard, Eg. 124, Fms. x. 363, 364; Egill hljóp yfir díkit, Eg. 530; þat segja menn at á sitt borð hlœpi hvárr þeirra Ólafs konungs, Fms. x. 364; Hrungnir varð reiðr ok hleypr upp á hest sinn, Edda 57; hljópu þeir til vápna sinna, Eg. 121; Kjartan hljóp á sund (leaped into the water) ok lagðisk at manninum, Bs. i. 18; Kári hljóp á spjótskaptið ok braut í sundr, Nj. 253; en þriði hljóp (leaped) á skipit út, Eg. 220; var þar at hlaupa (to climb) upp á bakka nokkurn, id.; hann hljóp at baki Kára, Nj. 253; hann kastar verkfarunum ok hleypr á skeið, and took to his heels, Njarð. 370; hann hljóp báðum fótum í gögnum skipit, Edda 36: of a weapon, bryntröllit hljóp út um bringuna, Ld. 150; hljóp þá sverðit (it bounded) Kára á síðuna Móðólfi, Nj. 262.

2 HLAUPA

β. with prepp.; h. upp, to spring to ones feet, start up; þá hlupu varðmenn upp, Eg. 121; þá hljóp Kjartan upp ok afklæddisk, Bs. i. 18; ok eptir örvar-boði hljóp upp múgr manns, Fms. i. 210; h. yfir, to jump over, metaph. to skip, Alg. 262; hlaupa yfir eða gleyma, H. E. i. 486; h. frá e-m, to run away from, desert one, Grág. i. 297; h. af, to be left, remain, Rb. 234, 494 (afhlaup).

3 HLAUPA

2. special usages; a law term, to assault; hlaupa til manns lögmætu frumhlaupi, Grág. ii. 7: of fury, sickness, pain, to burst out, í hvert sinn er æði eðr reiði hljóp á hann, Fms. i. 15; en er hann var búinn hljóp fæli-sótt at honum, iv. 284: of pain, hljóp blástr í búkinn, Grett. 137 new Ed.: of fire, sagði at jarðeldr var upp kominn, ok mundi hann h. á bæ Þórodds goða, Bs. i. 22: of a river, to flood, áðr Almanna-fljót leypi (i. e. hleypi, hlypi) var þat kallat Rapta-lækr, Landn. 266; þessa sömu nótt kom þeyr mikill ok hlupu vötn fram ok leysti árnar, the waters rose in flood and the ice was broken, Sturl. iii. 45: of ice, mikit svell var hlaupit upp öðru megin fljótsins ok hált sem gler, a great hummock of ice rose up, Nj. 144; hljóp upp kúla, a wheal sprung up from a blow, Il. ii. 267; h. saman, sundr, of a wound; var skeinan saman hlaupin svá náliga þótti gróin, Grett. 152; sárið var hlaupit í sundr, the wound had broken out again, id.: of a gale, þá hljóp á útsynningr steinóði, Eg. 600:—of milk, blood, to curdle, coagulate, (cp. North. E. loppert = coagulated; so, leper-blode = clotted blood in the Old Engl. poem Pricke of Conscience, l. 459.)

4 HLAUPA

II. to run, but rarely in old writers, [Dan. löbe; Germ. laufen]; eigi hljóp hann at seinna, Ásbjörn hljóp heim, id. (but from a paper MS.); þeir hlaupa eptir en hann kemsk á skóg undan, Nj. 130; jarl eggjar menn at h. eptir honum, 132: freq. in mod. usage.

5 HLAUPA

III. reflex. to take oneself off, to run away; ef þræll leypsk, N. G. L. i. 34; þá vildi Uni hlaupask á braut með sína menn, Landn. 246; við þann mann er hleypsk frá ómaga, Grág. i. 297; ef maðr hleypsk á brott af landi er sekr er orðinn, 96; þat var á einhverri nátt at Steinn hljópsk á braut ór bænum, Fms. iv. 317; þar er menn hlaupask til (came to blows) eða verða vegnir, Grág. ii. 83; nú er þat várt ráð at vér hlaupimk með yðr ok sömnum liði, Fms. ix. 248; var hann í fjötri, at hann hljópisk (lypist, Hom. 158, l. c.) eigi frá honum, Ó. H. 246; hlaupask braut, id.: part., hlaupandi menn, h. sveinar, ‘landloupers,’ Finnb. 344, Mag. 6; cp. hlaupingi.

Runeskrift

ᚼᛚᛅᚢᛒᛅ

Mulig runeskrift i yngre futhark

Brukte forkortelser

Vanlige forkortelser

A. S.
Anglo-Saxon.
ch
chapter.
cp
compare.
cp.
compare.
Dan
Danish.
Dan.
Danish.
Engl
English.
Engl.
English.
f.
feminine.
freq
frequent, frequently.
freq.
frequent, frequently.
Germ
German.
Germ.
German.
gl
glossary.
gl.
glossary.
Hel.
Heliand.
i. e.
id est.
id
idem, referring to the passage quoted or to the translation
id.
idem, referring to the passage quoted or to the translation
l.
Linnæus.
l. c.
loco citato.
lit
literally.
m.
masculine.
metaph.
metaphor, metaphorical.
mod
modern.
mod.
modern.
n.
neuter.
North. E.
Northern English.
O. H. G.
Old High German.
opp
opposed to.
p.
page.
part
participle.
part.
participle.
pass.
passive, passively.
pl.
plural.
pres.
present.
pret.
preterite.
prop
properly.
reflex
reflexive.
reflex.
reflexive.
S.
South, Southern.
Scot.
Scottish.
subj.
subjunctive.
Swed
Swedish.
Swed.
Swedish.
Ulf.
Ulfilas.
v.
vide, verb.

Verker & Forfattere

Alg.
Algorismus. (H. III.)
Bs.
Biskupa Sögur. (D. III.)
Edda
Edda. (C. I.)
Eg.
Egils Saga. (D. II.)
Finnb.
Finnboga Saga. (D. V.)
Fms.
Fornmanna Sögur. (E. I.)
Grág.
Grágás. (B. I.)
Grett.
Grettis Saga. (D. II.)
H. E.
Historia Ecclesiastica Islandiae. (J. I.)
Hom.
Homiliu-bók. (F. II.)
Landn.
Landnáma. (D. I.)
Ld.
Laxdæla Saga. (D. II.)
Mag.
Magus Saga. (G. II.)
N. G. L.
Norges Gamle Love. (B. II.)
Nj.
Njála. (D. II.)
Njarð.
Njarðvíkinga Saga. (D. II.)
Ó. H.
Ólafs Saga Helga. (E. I.)
O. H. L.
Ólafs Saga Helga Legendaria. (E. I.)
Ó. T.
Ólafs Saga Tryggvasonar. (E. I.)
Rb.
Rímbegla. (H. III.)
Sturl.
Sturlunga Saga. (D. I.)

Om

Gammelnorsk Ordbok-prosjektet har som mål å tilby en omfattende og søkbar ordbok basert på det legendariske verket til Cleasby-Vigfusson.

Inkluderer forkortelser, verker og forfattere, og autentiske runeinnskrifter.

Støtte

Hurtiglenker

Opphavsrett © 2025 Gammelnorsk Ordbok
"Fornjóts synir eru á landi komnir"