Hel
Old Norse Dictionary - hel
Betydningen af oldnorske ordet "hel"
Som defineret af Cleasby & Vigfusson Old Norse til English ordbog:
Oldnorske ordet hel kan betyde:hel
- hel
- f., gen. heljar, dat. helju or hel (less correct); a nom. helja never occurs in old writers, although a gen. helju is used in the mod. phrase, milli heims ok helju (old and better heljar); [Ulf. halja = αδης, Matth. xi. 23, Luke xvi. 23, 1 Cor. xv. 55; A. S. and Engl. hell; Hel. and O. H. G. hellia; Germ. hölle; cp. Dan. i hjel]:—the abode of the dead:
- hel
- 1. in a heathen sense answering to the Greek Hades, and distinguished from Valhalla; í Helju, Alm. 15, 19, 21, 27, 33; til Heljar, Skm. 27, Vtkv. 6, Vþm. 43; ok létta ekki fyrr en vér höfum Sigmund í Helju, Fær. 166; væntir mik, at hann sé nú í Helju, FaS. i. 233; at þau undr beri fyrir þik at þú sér brátt í Helju ok víst mun þetta þín furða vera, Ísl. ii. 351; fara til Heljar, to fare to Hel. to die, Gísl. 107.
- hel
- 2. phrases or sayings, heimta e-n ór Helju, to draw one out of Hel, i. e. to rescue him from imminent death or peril; þóttusk þeir hafa hann ór Helju heimtan, Eg. 533, FS. 8, FmS. iii. 80; cp. gráta Baldr ór Helju, Edda 38, 39, BS. i. 648 (in a verse); búask til Heljar, to busk one for a journey to Hel. i. e. to put him in a shroud; ok er þat því mælt at maðr þykki til Heljar búask, sá er sik klæðir mjök, þá er hann gengr út eðr klæðir sik lengi, Gísl. 107; liggja (vera) milli heims ok Heljar (see heimr II), Grett. 114, FaS. ii. 437, Fb. i. 260; liggja á Heljar þremi, to lie on the threshold of Hel. O. H. l. 71; eigi eru vér svá á Heljar þröm komnir, at þú hafir allt ráð várt í hendi þér, 655 x. 1; rasa í Helina opna, to rush into open Hel. i. e. to seek death, FmS. viii. 437; leysa höfuð ór Helju, to release one’s head out of Hel. Skv. 2. 1.
- hel
- II. death; unnusk þeir Hákon mikit, svú at þá skildi ekki nema hel, FmS. vii. 733; höggr á tvær hendr ok þykkir eigi betra líf en hel, without caring for his life, Ísl. ii. 368; mér er verra líf en hel, Stj. 495; bíða heljar, to bide for death, Stor. 24; nema þeim liggi við hel eða húsgangr, n. G. l. i. 54; þat er vant at sjá, félagsmaðr, hvárt fyrr kemr, hel eðr langframi, Orkn. 466.
- hel
- 2. abveRb. phrases,
- hel
- α. til heljar, to death; hafðr til heljar, put to death, Grág. i. 34; drepa mann til heljar, 161; bíta e-u til heljar, n. G. l. i. 341; svelta til heljar, to starve to death, Bret. 8; færa e-n til heljar, to slay one, FmS. vi. 166.
- hel
- β. í hel, to death (Dan. i hjel); sofa í hel, to sleep oneself to death, Rb. 356; vella möðkum í hel, 414; berja grjóti í hel, to stone to death, Landn. 236, Eb. 98, Ld. 152, Gísl. 118; berja e-n í hel, FmS. v. 181; drepa e-n í hel, Hbl. 27, Am. 38.
- hel
- III. the ogress Hel, the Proserpine of Scandin. mythol., Edda 18, 37–39, Gm. 31, Vtkv. 3; með Helju, id.; bjóða Helju útlausn, etc., id.; haldi Hel því er hefir, Edda 38 (in a verse): Hel was represented as of a black, livid hue, whence the phrase, blár sem Hel, black as Hel, Nj. 177; blár sem Hel ok digr sem naut, Eb. 314: Heljar-skinn, n. ‘Hel-skin,’ Black-skin; hann lézk eigi slík Heljarskinn séð hafa, Landn. 121; also as a nickname, id. The inmates of Hel (ghosts called up from below) were supposed to be endowed with a supernatural strength, whence the phrases, heljar-afl, n. strength of Hel, gigantic strength; tók hann þá á sínu heljarafli, Od. ix. 538 (ἐπέρεισε δε ιν ἀπέλεθρον): heljar-karl, m. a ‘hell-carle,’ a person of gigantic strength, Fb. i. 212: heljar-maðr, m. (heljar-menni, n.), a man of Hel, like heljar-karl, Ld. 160; er þat jafnan reynt, at heljarmaðrinn er harðr við at eiga, Al. 109; Oddr kvað eigi hógligt við heljarmann þann, en við fjölkyngi móður hans, FS. 32; ok er íllt at fásk við heljarmanninn, Grett. 134; görðu eigi þat at hætta þér einn undir vápn heljarmannsins, Þorst. S. St. 52; hann er h. ok ván at íllt hljótisk af, FS. 36; ekki mun heljarmaðr þessi láta hér við lenda, Od. xxii. 70: Heljar-sinnar, m. pl. the champions of Hel, demons, ghosts, Edda (Sksm.) 41; salir Heljar, the halls of Hel, Vsp. 35: cp. also Heljar-grind, f. the gates of Hel; Heljar-meyjar, f. pl. the maids of Hel; Heljar-reip, n. the ropes of Hel, Sól. 37–39; Heljar-rann, n. the hall of Hel, Vtkv. 6; Heljar-diskr, m. the dish of Hel, Edda (gl.), Sturl. (in a verse); Heljar-epli, n., Ísl. ii. 351 (in a verse); Heljar-askr, m. the ash of Hel, Sturl. (in a verse), cp. Vsp. 2.
Mulig runeindskrift i yngre futhark:ᚼᛁᛚ
Yngre futhark runer blev brugt fra det 8. til det 12. århundrede i Skandinavien og deres oversøiske bosættelser
Forkortelser brugt:
- A. S.
- Anglo-Saxon.
- cp.
- compare.
- Dan.
- Danish.
- dat.
- dative.
- Engl.
- English.
- f.
- feminine.
- gen.
- genitive.
- Germ.
- German.
- gl.
- glossary.
- Hel.
- Heliand.
- l.
- line.
- m.
- masculine.
- mod.
- modern.
- n.
- neuter.
- nom.
- nominative.
- O. H. G.
- Old High German.
- S.
- Saga.
- Ulf.
- Ulfilas.
- v.
- vide.
- i. e.
- id est.
- L.
- Linnæus.
- s. v.
- sub voce.
- etc.
- et cetera.
- id.
- idem, referring to the passage quoted or to the translation
- mythol.
- mythology, mythologically.
- pl.
- plural.
- Scandin.
- Scandinavia, Scandinavian.
Værker & Forfattere citeret:
- Alm.
- Alvís-mál. (A. I.)
- Fas.
- Fornaldar Sögur. (C. II.)
- Fær.
- Færeyinga Saga. (E. II.)
- Gísl.
- Gísla Saga. (D. II.)
- Skm.
- Skírnis-mál. (A. I.)
- Vtkv.
- Vegtams-kviða. (A. I.)
- Vþm.
- Vafþrúðnis-mál. (A. I.)
- Bs.
- Biskupa Sögur. (D. III.)
- Edda
- Edda. (C. I.)
- Eg.
- Egils Saga. (D. II.)
- Fb.
- Flateyjar-bók (E. I.)
- Fms.
- Fornmanna Sögur. (E. I.)
- Fs.
- Forn-sögur. (D. II.)
- Grett.
- Grettis Saga. (D. II.)
- O. H. L.
- Ólafs Saga Helga Legendaria. (E. I.)
- Skv.
- Sigurðar-kviða. (A. II.)
- N. G. L.
- Norges Gamle Love. (B. II.)
- Orkn.
- Orkneyinga Saga. (E. II.)
- Stj.
- Stjórn. (F. I.)
- Stor.
- Sona-torrek. (A. III.)
- Bret.
- Breta Sögur. (G. I.)
- Grág.
- Grágás. (B. I.)
- Am.
- Atla-mál. (A. II.)
- Eb.
- Eyrbyggja Saga. (D. II.)
- Hbl.
- Harbarðs-ljóð. (A. I.)
- Landn.
- Landnáma. (D. I.)
- Ld.
- Laxdæla Saga. (D. II.)
- Rb.
- Rímbegla. (H. III.)
- Al.
- Alexanders Saga. (G. I.)
- Gm.
- Grímnis-mál. (A. I.)
- Nj.
- Njála. (D. II.)
- Od.
- Odysseifs-kvæði, prose, 1829.
- Sksm.
- Skáldskapar-mál. (C. I.)
- Sól.
- Sólarljóð. (A. III.)
- Sturl.
- Sturlunga Saga. (D. I.)
- Vsp.
- Völuspá. (A. I.)
- Þorst. S. St.
- Þorsteins-þáttr Stangarhöggs. (D. II.)