Upp
Norrøn Ordbok - upp
Betydning av det norrøne ordet "upp"
Som definert av Cleasby & Vigfusson norrøn-engelsk ordbok:
Det norrøne ordet upp kan bety:upp
- upp
- adv. [Ulf. iup = ἄνω; A. S. and Engl. up; Dan. op; Germ. auf; from the compounded particle upp á (= Engl. upon) comes the mod. Dan. paa, as also the provinc. Dan. ‘pi, ‘punder, qs. upp-á, upp-í, upp-undir]:—up; upp ok niðr, up and down, passim; þrifa upp, to catch up; gripa upp, to pick up, FmS. xi. 124; taka upp, Nj. 55; ganga upp, to go up, ascend, Eg. 717; upp á hauginn, FmS. ii. 60; upp þangat, i. 60; upp til Fljótshlíðar, Nj. 69; upp með, up along, 74; upp ok ofan með ánni, FmS. iii. 56: of direction, sjá upp, líta upp, to look up, iv. 153; næst tungli upp frá, upwards, Rb. 110; hanga upp yfir þeim, up over one’s head, Bárð. 170; skamt á land upp, FmS. i. 60; hann hefir upp líking manns, Best. 47; upp var fjöðrin breið, Eg. 285.
- upp
- II. with verbs; setja upp. skip, to launch, FmS. i. 62, Eg. 592; setja upp gnegg, see setja A.I. 4; skipa upp, to unload cargo, see skipa; grafa upp, to dig up, Nj. 86, 99; binda upp, to bind up, BS. i. 194; réttask upp, to stretch oneself, FmS. v. 29; rísa upp, to rise; reisa upp, to raise up, FmS. i. 148; standa upp, to stand up; spretta upp, to spring up; vekja upp, to wake up, awaken, also to raise a ghost, x. 309; eggja upp, Nj. 69; koma upp, to come up, appear, Sturl. ii. 124; skella upp, to burst into laughter, 136; ljósta upp ópi, to lift up the war-cry, FmS. vii. 260; syngja upp, to sing up or loudly, x. 15, cp. Engl. to speak up; lesa upp, to read up, ix. 255; ráða upp, id.; segia upp, to say up, announce; telja upp, to count up, i. 21; inna upp, id., xi. 89; lúka upp, to open up, etc., see lúka; bjóða upp, to give up, yield up, Edda 32, FmS. vi. 241, Nj. 25, 76, Dipl. ii. 4, Grett. 147; gefa upp, to give up, pardon, FmS. ii. 33, x. 6; skipta upp, to share, iii. 92; gjalda upp, to pay up or out, x. 199, xi. 81; bæta upp, göra upp, smíða upp, to make up, repair, iv. 93, ix. 43, 338; búa upp hvílu, to make up a bed. Nj. 168; göra upp hvílu, id., Sturl. ii. 124; drepa upp eld, to strike fire, FmS. iv. 338; tendra upp, to light up, H. E. i. 455; bregða upp, to break up, Hkr. ii. 121, FmS. xi. 219.
- upp
- 2. with the notion of consuming; drekka upp, eta upp, to drink up, eat up; gefa upp, to give all up, FmS. vii. 197; brytja upp, skipta upp, to share it all out; ausa upp, Grett. 95 B; brenna upp, K. Þ. K.; eyða upp, FmS. ii. 118, xi. 236; gjalda upp, 26; beita upp, Eg. 49, 712; leggjask upp, to be deserted, Ld. 60.
- upp
- 3. with the notion of discovery; spyrja upp, to find out, Sturl. ii. 125; frétta e-t upp, Fdda (pref.)
- upp
- 4. denoting quite; kistur fullar upp bóka, quite full, 656 B. 1; fullr upp flærðar, full up, i. e. brimful of falsehood, FmS. viii. 391; cp. Dan. ‘have fuldt op af noget,’ to have a thing in abundance; höggva upp, to cut up, cut in pieces, ix. 381; hann þagði upp mörgum dægrum saman, iv. 167.
- upp
- III. of time; vetrinn er á leið upp, FmS. xi. 52; sem upp á líðr, as it advances, vi. 217; upp frá Fardögum, Dipl. ii. 10; upp frá því, ever since, FmS. xi. 334, SkS. 717, Stj. 282, K. Þ. K.; upp héðan, henceforth, Gm.; til þings upp, up to the time of the þing, Grág. i. 262.
- upp
- IV. with prepp,; up á, upon; upp á trú þína, upon my faith, FmS. i. 79; segja upp á trú sína, xi. 285; hafa statt upp á hjarta mitt, i. 284; upp á Ebresku, in Hebrew, Stj. 5, Am. 16; upp á fé eða umsýslu, Valla l. 202; sjá upp á, horfa upp á, Vígl. 20; abbask, slást upp á, to assail, Nj. 194, Grett. 143; fara með her upp á Dani, FmS. xi. 417; herja upp á, 11; upp á Svía-ríki, x. 50; leggja hatr upp á, Stj.; mannfalli snýr upp á Vindr, FmS. xi. 390; upp á skaða e-s, Th. 78; fýsask, stunda upp á e-t, Stj.; hugsa upp á, to yearn for, FmS. xi. 423; upp á vald ok forsjá Guðs, i. 185; heimta skuld upp á e-n, Dipl. i. 4; upp á kost e-s, upp á erfingja mína, at their expense, Ísl. i. 149 (v. l.), Dipl. iv. 8:—upp-í, up into; upp í Norrænu, upp í várt mál, Stj.; skipaði hann þat upp í fjórðungs gjöf síua, Dipl. v. 1; upp í jörðina, upp í skuld, 21:—upp-at, up to; upp-úr, upp-yfir, up above; upp-undir, upp-eptir, upp-með, up along.
Mulig runeinnskrift i yngre futhark:ᚢᛒᛒ
Yngre futhark-runer ble brukt fra 8. til 12. århundre i Skandinavia og deres oversjøiske bosetninger
Forkortelser brukt:
- adv.
- adverb.
- A. S.
- Anglo-Saxon.
- Dan.
- Danish.
- Engl.
- English.
- f.
- feminine.
- Germ.
- German.
- gl.
- glossary.
- l.
- line.
- m.
- masculine.
- mod.
- modern.
- n.
- neuter.
- provinc.
- provincial.
- qs.
- quasi.
- S.
- Saga.
- Ulf.
- Ulfilas.
- v.
- vide.
- cp.
- compare.
- etc.
- et cetera.
- id.
- idem, referring to the passage quoted or to the translation
- pl.
- plural.
- s. v.
- sub voce.
- pref.
- preface.
- i. e.
- id est.
- L.
- Linnæus.
- v. l.
- varia lectio.
Siterte verk og forfattere:
- Bárð.
- Bárðar Saga. (D. V.)
- Eg.
- Egils Saga. (D. II.)
- Fms.
- Fornmanna Sögur. (E. I.)
- Nj.
- Njála. (D. II.)
- Rb.
- Rímbegla. (H. III.)
- Bs.
- Biskupa Sögur. (D. III.)
- Dipl.
- Diplomatarium. (J. I.)
- Edda
- Edda. (C. I.)
- Grett.
- Grettis Saga. (D. II.)
- H. E.
- Historia Ecclesiastica Islandiae. (J. I.)
- Hkr.
- Heimskringla. (E. I.)
- Sturl.
- Sturlunga Saga. (D. I.)
- K. Þ. K.
- Kristinn-réttr Þorláks ok Ketils = Kristinna-laga-þáttr. (B. I.)
- Ld.
- Laxdæla Saga. (D. II.)
- Gm.
- Grímnis-mál. (A. I.)
- Grág.
- Grágás. (B. I.)
- Sks.
- Konungs Skugg-sjá. (H. II.)
- Stj.
- Stjórn. (F. I.)
- Am.
- Atla-mál. (A. II.)
- Th.
- Theophilus. (F. III.)
- Valla L.
- Valla Ljóts Saga. (D. II.)
- Vígl.
- Víglundar Saga. (D. V.)